یکی از شایع‌ترین مشکلات مصرف قرص آهن، اختلالات گوارشی است که ممکن است به صورت تهوع خفیف، ناراحتی معده و روده، اسهال یا یبوست بروز کند؛ از این میان، یبوست شایع‌تر است، اما این موضوع نباید سبب شود که اصل درمان با قرص‌های آهن به دلیل نگرانی از این مشکلات نادیده گرفته شود یا فراموش شود. با انتخاب درست نوع قرص و حفظ ارتباط مستمر با پزشک، می‌توان مشکلات احتمالی را مطرح کرد و هم‌زمان درمان مؤثر را انجام داد و از بروز عوارض جلوگیری نمود؛ به این ترتیب، فرآیندی که سال‌ها برای بسیاری از بانوان جوان ضروری است، به‌خوبی پیگیری خواهد شد.
معمولاً پیش‌بینی اینکه کدام برند آهن برای کدام فرد مناسب‌تر است، ممکن نیست و ارتباطی به کشور سازنده یا قیمت قرص ندارد. بهترین راهکار، آزمودن و مشورت با پزشک است.
- اگر فردی پیش‌تر تجربه ناخوشایندی از مصرف یک نوع قرص آهن داشته باشد، بهتر است دیگر آن برند یا مدل خاص را مصرف نکند؛ ولی باید با توجه به وجود انواع متعددی از قرص‌های آهن در بازار دارویی، فرد باید با نظر پزشک، مدل دیگری را امتحان کند و در صورت سازگاری گوارشی و تأثیر مطلوب در آزمایش‌ها ، همان را برای درمان بلندمدت ادامه دهد.
- در صورت لزوم، این امتحان برندهای مختلف باید تا یافتن قرص مناسب ادامه یابد.
می دانیم که میزان آهن موجود در یک قرص در برندهای مختلف متفاوت است، اما این امر به معنای ضرورت مصرف قوی ترین قرص نیست. اصل اساسی، مصرف مداوم و منظم مدلی است که بیمار بتواند آن را به راحتی تحمل کند، نه مقدار دقیق آهن موجود در هر قرص.
برای جذب و عملکرد مناسب آهن، معمولاً به اسید فولیک نیز نیاز داریم که در اغلب قرص آهن، به صورت ترکیبی موجود است، اما در صورت مصرف قرص آهن به‌تنهایی، پزشک ممکن است مصرف اسید فولیک را جداگانه تجویز کند.
- مصرف هم‌زمان ویتامین C با آهن به جذب بهتر آن کمک می‌کند، اما این لزوماً به معنای نیاز به مصرف قرص ویتامین C نیست؛ در بسیاری از قرص‌های آهن، ویتامین C نیز وجود دارد و مصرف معمول میوه‌های تازه، این نیاز را تامین می نماید.
بهترین زمان مصرف قرص آهن برای جذب بهتر، یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از وعده غذا می باشد. اگر چنین مصرفی باعث بروز مشکلات گوارشی شود، قرص می‌تواند همراه با غذا مصرف شود؛ البته میزان جذب کاهش می‌یابد و ممکن است نیاز به درمان طولانی تر یا با تعداد قرص بیشتری باشد.
- از نظر جذب، تفاوت چندانی بین زمان‌های مختلف روز نیست، اما توصیه عملی این است که شروع مصرف قرص آهن در آخر شب و قبل از خواب باشد تا یادآوری آن آسان‌تر باشد.
- تعداد و دوز قرص آهن توسط پزشک و بر اساس آزمایش‌های فرد تعیین می شود.
- درصورت نیاز به مصرف بیش از یک قرص در روز، این قرص ها نباید به شکل هم‌زمان مصرف شوند، بلکه بهتر است در فواصل مختلف مصرف گردد.
نکته مهم دیگر تداخل دارویی یا غذایی درمصرف هم‌زمان آهن با برخی داروهای شایع مانند کلسیم و قرص‌های تیروئید است:
- قرص آهن باید حداقل 5 ساعت پس از لووتیروکسین مصرف شود.
- باید حداقل دو ساعت بین مصرف آهن و کلسیم یا مولتی‌ویتامین‌ها فاصله بگذاریم.
- کاهش مصرف چای نکته بسیار مهمی در درمان فقرآهن است؛ چای به صورت جدی جذب آهن را کاهش می‌دهد. افرادی که به مصرف آهن نیاز دارند، باید تعداد چایی در روز را کم کنند، چایی را کمرنگ تر بنوشند، استکان خود را کوچک تر کنند و حداقل یکساعت بین غذا و چایی نوشیدن، یا مصرف قرص آهن و چایی فاصله بگذارند.
توجه کنیم که مصرف قرص آهن معمولاً یک درمان بلند مدت است؛ معمولا حتی پس از بهبود آزمایش‌ها، دارو قطع نمی شود و تحت نظر پزشک با دوز کمتر ادامه می یابد.
- بسیاری از خانم‌ها تا قبل از یائسگی نیازمند تداوم مصرف آهن هستند و قطع خودسرانه آن، موجب بازگشت علائمی مانند ضعف، خستگی، ریزش مو و افسردگی خواهد شد.
اگر فردی تمام برندهای مختلف آهن خورکی را آزمایش کند و هیچ یک را تحمل نکند، گزینه بعدی درمان با تزریق آهن است که به دلیل احتمال حساسیت‌ها و عوارض، باید در مراکز تخصصی و زیر نظر پزشک متخصص انجام شود. تاثیر این نوع روش معمولاً ماه‌ها ادامه دارد ولی ممکن است 1 تا 2 بار در سال تکرار گردد.
- در نهایت توجه کنیم که هر کم‌خونی، به دلیل کمبود آهن نیست، هرگز نباید در مردان یا زنان یائسه ای که کمبود آهن داشته باشند، بدون مشورت پزشک و تعیین علت این کمبود، صرفا قرص آهن تجویز شود.
